دمنوش خارمریم و شاتره و کاسنی کیسه ای نیوشا Milk thistle .Fumitory .Chicory

روش دم کردن :

متناسب با علاقه خود نسبت به رنگ و غلظت چای، ۱ یا ۲ کیسه چای در فنجان یا قوری مناسب که محتوی آب جوش است، قرار دهید. پس از ۵ تا ۷ دقیقه، کیسه چای را خارج نموده و از نوشیدن لذت ببرید.

توضیحات و خواص دمنوش خارمریم و شاتره و کاسنی کیسه ای نیوشا:

نام لاتین: Milk thistle .Fumitory .Chicory

خار مریم

نام تجاری گیاه:

Milk thistle

نام علمی گیاه:

Silybum marianum (L.) Gaertn.

خارمریم یک گیاه یک ساله یا دوساله است که تا ارتفاع ۱/۵ متر رشد می‌کند. خارمریم قبلا در خانواده Dipsacacaea، جنس Carduus طبقه‌بندی شده است. سیستم گیاه‌شناسی جدید آن را در خانواده Compositae طبقه‌بندی کرده است. لبه‌های برگ‌های آن مواج و خاردار است و برگ‌ها دارای رگه‌های سفید و به رنگ سبز براق هستند. گل‌های آن لوله‌ای و به رنگ قرمز- بنفش هستند. میوه (دانه، بذر) آن تخم مرغی شکل، به رنگ قهوه‌ای روشن- تیره با پوسته سخت است که توسط اجسام مویی شکل، سفید و ابریشمی محافظت می‌شوند. گل‌های بنفش آن تا حدود ۱۹۰ بذر دارد که بیشترین خواص دارویی را دارد. این بذرها حاوی سیلی‌مارین، ترکیبی مؤثر در عصاره خارمریم، هستند. ساقه‌ی آن دارای برآمدگی و خار است. خاستگاه اصلی خارمریم در منطقه مدیترانه است. خارمریم بومی اروپا، خاورمیانه، آفریقای شمالی و بخش‌هایی از مدیترانه است. با‌این‌حال، در سراسر دنیا یافت می‌شود. بسیاری از باغبانان این گیاه را به دلیل سرعت رشد بالایش، یک علف هرز می‌دانند. عمدتاً در خاک‌های صخره‌ای خشک کشورهای اروپایی، استرالیا، کانادا، چین، آمریکای شمالی و جنوبی به عنوان گیاه دارویی کشت می‌شود. میوه (بذر) خارمریم کمی پیش از رسیدن برداشت می‌شوند؛ در صورت رسیدن، دانه‌ها از پوسته درمی‌آیند. در فرانسه، برگ‌های جوان، قسمت بالایی گل‌های باز نشده و ریشه آن به عنوان یک خوراک لذیذ بسیار محبوبیت دارند.

تنظیم قند خون

 استرس اکسیداتیو به طور فزاینده‌ای بر عوامل بیماری‌زای ناشی از عوارض دیابت دخیل است؛ عواملی که ممکن است یا به‌طور مستقیم باعث آسیب سلول بتای پانکراس ‌شوند یا منجر به اختلالات متابولیک شوند که می‌تواند باعث القاء یا تشدید دیابت شوند. تأثیر ارزشمند مواد مغذی آنتی‌اکسیدانی بر کنترل گلایسمیک (شاخصی برای سنجش میزان تأثیر غذا بر قند خون) در بیماران دیابتی در مطالعات تجربی و بالینی گزارش شده است. در سال ۲۰۰۶ مطالعه‌ای برای تشخیص اثرات عصاره بذر خارمریم (سیلی‌مارین) که ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی بر پروفایل گلایسمیک در بیماران دیابتی دارد، طراحی و نتایج آن در مجله Phytotherapy Research منتشر شد.

 افزایش شیر مادران

تغذیه با شیر مادر دارای مزایای سلامتی مهم برای نوزادان و مادران است. اخیراً پیشنهاد شده است که خارمریم (بذر خارمریم) توسط مادران شیرده برای تحریک تولید شیر استفاده شود. اگرچه مکانیسم عملکرد این گیاه دارویی هنوز ناشناخته است. در این مطالعه، اثر عصاره استاندارد میکرونیزه شده‌‌ی خارمریم بر روی سطوح سرمی پرولاکتین در رت‌های ماده ارزیابی شد.

کاهش اضطراب و استرس

اختلال وسواس جبری (فکری-عملی،OCD)، یک بیماری رایج عصبی- روانپزشکی است. اگرچه عوامل دارویی متنوعی برای درمان OCD موجود است، اما روانپزشکان متوجه شدند که اغلب بسیاری از بیماران قادر به تحمل عوارض جانبی این نوع داروها نمی‌باشند، پاسخ مناسبی به درمان نمی‌دهند یا داروها اثربخشیشان را پس از یک دوره درمان از دست می‌دهند. طب گیاهی می‌تواند راه حلی برای برخی از این مشکلات باشد. در حقیقت گیاهان بسیاری با اثرات روانگردان وجود دارند که عوارض جانبی کمتری دارند. این گیاهان می‌توانند به عنوان درمانی جایگزین و یا به منظور افزایش اثربخشی در برابر نشانه‌های متداول OCD استفاده شوند. هدف از این مطالعه مقایسه اثر عصاره خارمریم با فلوکستین (یک داروی ضد‌افسردگی) در درمان OCD است.

ضد التهاب

عصاره حاوی ترکیب فعال سیلی‌مارین و بذر خارمریم اثرات ضد التهاب و ضد آرتریت دارند که به دلیل ویژگی آنتی‌اکسیدانی قوی و به دام‌اندازی رادیکال های آزاد (به عنوان عامل پیش التهابی) است. سیلی‌مارین در مواردی که آرتریت (التهاب مفصل) در حال عود کردن است، نسبت به مواردی که آرتریت پیشرفت کرده، مؤثرتر است. سیلی‌مارین و سیلی‌بینین مانع از فرآیند التهابی از طریق مهار کردن مهاجرت نوتروفیل و مهار سلول کوپفر می‌شوند.

ضد آلرژی

سیلی‌مارین و سیلی‌بینین خارمریم تشکیل واسطه‌های التهابی (پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها) و انتشار هیستامین از بازوفیل ها را مهار می‌کنند. بنابراین، بذر خارمریم ممکن است فعالیت‌های ضد آلرژی و ضد آسم داشته باشد.

افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی

براساس گزارشات سیلی‌مارین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان بسیار مؤثر، باعث حبس رادیکال‌های آزاد (گونه‌های اکسیژن فعال) و مهار پراکسیداسیون لیپید می‌شود؛ بنابراین از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند که موجب افزایش سیستم تدافعی آنتی‌اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی سلول‌ها شامل گلوتاتیون کاهش یافته، سوپراکسیداز دیسموتاز و کاتالاز می‌شود. این سیستم به دلیل توانایی در جلوگیری از پراکسیداسیون لیپید و جایگزینی سطوح گلوتاتیون کاهش یافته، می‌تواند از کبد، مغز، قلب و سایر اندام‌های حیاتی در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت کند. سیلی‌بینین دارای ویژگی‌های غشای محافظتی است و این ویژگی می‌تواند اجزاء خون را از آسیب اکسیداتیو حفظ کند.

بهبود عملکرد کبد

سابقه مصرف بذرهای خارمریم به منظور مراقبت از کبد به قرن اول بر‌می‌گردد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی یکی از مهم‌ترین فاکتورها در حفاظت کبدی است. براساس شواهد موجود خارمریم ممکن است از طریق یک سری مکانیسم‌ها مانند فعالیت آنتی‌اکسیدانی، بلوکه کردن ترکیبات سمی در غشای سلول، افزایش سنتز پروتئین، فعالیت ضد فیبروزی و اثرات ضدالتهابی یا متعادل‌کننده سیستم ایمنی از کبد محافظت کند.

پتانسیل ضد سمیت کبدی

 سیلی‌مارین سلول‌های کبد را دربرابر بسیاری از عوامل سمی کبدی در انسان‌ها و حیوانات محافظت می‌کند. برخی قارچ‌ها مانند Amanita phalloides (آمانیتا، معروف به کلاهک مرگ) و A. virosa حاوی دو توکسین فالویدین و آلفا- آمانیتین هستند؛ این دو توکسین باعث تخریب غشای سلولی هپاتوسیت و بلوکه شدن سنتز پروتئین کبدی می‌شود که منجر به آسیب کبدی شدید و مرگ می‌شود. سیلی‌مارین به طرز مؤثری از این اثرات، از دو طریق ۱) بلوکه کردن محل‌های اتصال توکسین (سم)، ۲) افزایش ظرفیت احیاء سلول‌های کبد، جلوگیری می‌کند. تزریق داخل وریدی سیلی‌بینین در عرض ۲۴ ساعت پس از مصرف قارچ، اقدامی مؤثر در برابر آسیب کبدی است.

سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل

 متابولیسم اتانول شامل تشکیل رادیکال‌های آزاد منجرشونده به استرس اکسیداتیو در کبد است. سیلی‌مارین به طور موفق‌آمیزی بر علیه سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل، به‌واسطه مکانیسم‌های آنتی‌اکسیدانی و حفظ پارامترهای بیوشیمیایی کبد در حد طبیعی، مقابله می‌کند.

هپاتیت

 در بیماران مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی، سیلی‌مارین مدت زمان درمان را کوتاه کرد و سطوح سرمی بیلی‌روبین و آنزیم کبدی را بهبود داد. همچنین میزان پارامترهای بیوشیمیایی در بیماران تحت درمان با سیلی‌مارین زودتر به سطح طبیعی رسیدند.
فیبروز کبدی

فیبروز کبدی می‌تواند منجر به تغییر شکل ساختمان کبد شود که منجر به نارسایی‌های کبدی می‌شود. سیلی‌مارین به طور شاخصی این فرآیند را در بیماران مبتلا به فیبروز کبدی مهار می‌کند که نشان دهنده پتانسیل ضد فیبروزی آن است.
بازسازی بافت کبدی

سیلی‌مارین بازسازی بافت کبدی را با افزایش سنتز پروتئین در کبد آسیب دیده تحریک می‌کند. در آزمایشات انجام شده بر روی کبد رت‌ها، سیلی‌بینین به طور قابل توجهی تشکیل ریبوزوم‌ها، سنتز DNA و سنتز پروتئین را افزایش داد. نکته جالب این است که افزایش سنتز پروتئین، ناشی از سیلی‌بینین، تنها در کبدهای آسیب دیده مشاهده شد و در نمونه‌های کبد سالم این اثر مشاهده نشد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

فعالیت تنظیم سیستم ایمنی بدن مربوط به سیلی‌مارین در بیماران مبتلا به بیماری کبدی ممکن است مشمول عملکرد محافظت کبدی این ترکیب باشد. سیلی‌مارین در شرایط آزمایشگاهی از جوندگان در برابر سیستم ایمنی سرکوب‌شده ناشی از امواج فرابنفش محافظت کرد. سیلی‌بینین فعالیت لنفوسیت T، لکوسیت چند هسته‌ای انسان، را مهار کرد.

ضد میکروب

اگرچه سیلی‌مارین بر تکثیر ویروس اثری ندارد، اما نقش مفیدی بر ویروس‌های هپاتیت، از طریق عملکرد مهاری آن بر فرآیندهای التهابی و سیتوتوکسیک (سمیت سلولی) ناشی از عفونت‌های ویروسی دارد. سیلی‌بینین رشد سلول‌های آلوده به ویروس‌های هپاتیت B را از طریق القاء مرگ سلولی مهار می‌کند. همچنین سیلی‌مارین فعالیت مهاری در برابر سایر ویروس‌ها در رده‌های سلولی مختلف دارد.

تنظیم کلسترول خون

مصرف سیلی‌مارین توسط بیماران مبتلا به چربی خون بالا (نوع ۲) باعث کاهش ملایم سطوح کلسترول کل و کلسترول HDL در پلاسمای خون می‌شود. سیلی‌مارین سطوح پلاسمایی کلسترول و لیپوپروتئین LD را در رت‌های مبتلا به چربی خون بالا کاهش داد در حالیکه سیلی‌بینین سطوح پلاسمایی کلسترول را در رت‌های نرمال کاهش نداد؛ اگرچه سطوح فسفولیپید کل کاهش را کاهش داد.

ضد سرطان

در سال ۲۰۱۴ مطالعه ای با هدف تشخیص اثرات ضدسرطانی سیلی‌مارین بر دو رده سلول سرطان سینه (BT-474 و SK-BR-3) انجام و نتایج آن در مجله Advances in Breast Cancer Researchمنتشر شد. رده‌های سلولی SK-BR-3 و BT-474 از بانک سلولی مرکز پاستور تهیه شدند.

بهبود عملکرد قلب و عروق

در طول درمان سرطان، مصرف برخی داروهای شیمی‌درمانی به دلیل اثر سمی بر قلب محدود شده است؛ این اثر از طریق استرس اکسیداتیو و القاء آپوپتوزی (مرگ سلولی) ایجاد می شود. سیلی‌بینین، به دلیل عملکردهای آنتی‌اکسیدانی و محافظت غشایی، ویژگی‌های محافظت از سیستم قلبی- عروقی را دارد.

بهبود عملکرد سیستم عصبی

سیلی‌مارین در جلوگیری و درمان فرآیندهای نورودژنراتیو (مخرب عصب) و نوروتوکسیک (اثر سمی بر اعصاب)، به دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی آن، مفید واقع شده است. سیلی‌مارین می‌تواند به طور مؤثری نورون‌های دوپامینرژیک را در برابر سمیت اعصاب ناشی از لیپو پلی‌ساکارید در مغز محافظت کند.

بهبود عملکرد کلیه

سیلی‌مارین به حفظ عملکرد کلیوی نرمال کمک می‌کند. اثر سیلی‌مارین در رت‌های مبتلا به دیابت ملیتوس القاء شده با آلوکسان آزمایش شد. آلوکسان گونه‌های اکسیژن فعال که بافت کلیوی را آسیب می‌زنند، تولید می‌کند. سیلی‌مارین ۲۰ روز پس از ۹ هفته درمان با آلوکسان مصرف شد که بر آسیب‌های بافت کلیوی مؤثر بود.

افزایش قدرت باروری

در سال ۲۰۱۵ مطالعه‌ای با هدف بررسی اثر سیلی‌مارین بر متغییرهای تولید مثلی در رت‌های نر نژاد ویستار که مبتلا به فیبروز کبدی ناشی از کربن تتراکلراید بودند، انجام و نتایج آن در مجله The American Journal of Innovative Research and Applied Sciences منتشر شد. نتایج مطالعه نشان داد که فیبروز کبدی ناشی از کربن تتراکلراید برخی از متغییرهای تولید مثلی را در رت های نر کاهش می‌دهد. این اثر در نتیجه هیپوگنادیسم (تولید مقدار کم یا ناچیز هورمون از غدد جنسی) ناشی از کاهش در عملکرد اسپرماتوژنیک بیضه، عملکردهای استروئیدوژنیک و کاهش درسطح پلاسمایی گونادوتروپین غده هیپوفیز (FSH و LH) رخ می‌دهد. کاهش قابل توجه در تغییر آرایش سلولی ناحیه بیضه در گروه درمان شده با سیلی‌مارین مشاهده شد.

افزایش ترشح صفرا

اثر محافظت کبدی سیلی‌مارین بر ترشح صفرا، با توجه خاص به ترشح نمک صفراوی، در رت‌های ویستار مطالعه شد. سیلی‌مارین در دوزهای ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ (میلی‌گرم/کیلوگرم/ روزانه) به مدت ۵ روز باعث افزایشی وابسته به دوز در جریان صفرا و ترشح نمک صفراوی شد. بیشترین اثر در دوز ۱۰۰ (میلی‌گرم/کیلوگرم/ روزانه) بود. براساس نتایج سیلی‌مارین ترشح صفرا را افزایش می دهد.

خار مریم در طب سنتی

• خارمریم به صورت دارویی از قرن ۴ پیش از میلاد مسیح استفاده شده است. سابقه مصرف خارمریم در درمان بیماری‌های کبد به دهه ۱۷۰۰ مربوط می‌شود و مصرف آن برای درمان کبد را می‌توان از منابع یونانی برداشت کرد.
• نیکولاس کالپپر – گیاه‌شناس انگلیسی قرن ۱۷- در نوشته‌های خود ذکر کرده است که خارمریم در درمان زردی (یرقان) و انسداد کبد و طحال مفید است.
• سیستم درمانی Eclectic (سیستم درمانی براساس انتخاب روش برتر در میان سایر روش‌های موجود)، در قرن ۱۹ و ۲۰، خارمریم را برای درمان رگ‌های واریسی، سختی‌های مربوط به قاعدگی و احتقان کبد، طحال و کلیه استفاده کرد.
• در طب هموپاتی، تنتوری (عصاره آبی- الکلی به نسبت ۲۵:۷۵) از دانه‌های خارمریم برای درمان اختلالات کبد، یرقان، سنگ کیسه صفرا، التهاب صفاق، خون‌ریزی، انواع برونشیت و رگ‌های واریسی استفاده شده است.
• در قرن شانزدهم میلادی، مدت کوتاهی پس از جنگ‌ها، از خارمریم برای کمک به درمان افسردگی و سختی عاطفی (Emotional Distress) استفاده می‌کردند. اروپاییان مصرف خارمریم را با همین هدف ادامه دادند.
• در اوایل قرن ۱۸ میلادی، مردم از خارمریم برای بیماری‌های دیگری مانند قاعدگی نامنظم، رگ‌های واریسی، مشکلات کلیه، کبد و طحال استفاده می‌کردند. امروزه نیز خارمریم به عنوان درمانی مؤثر بر این بیماری‌ها استفاده می‌شود.
  دیوسکوریدس -پزشک ارتش روم- از خارمریم برای درمان مار گزیدگی استفاده می‌کرد. دانه‌های خارمریم توسط ساکسون‌ها به عنوان روشی برای درمان بیماری‌های عفونی ناشی از گزش حیوان هار، که امروزه به عنوان بیماری آب‌گریزی (hydrophobia، ترس از آب به عنوان علامتی از بیماری هاری) شناخته می‌شود، استفاده می‌شود.
• دانه‌های خارمریم حاوی ترکیب فعالی است که اثر ویژه‌ای بر کبد دارد. Rademache- پزشک آلمانی قرن نوزدهم- تنتوری از دانه‌های آن را به بیمارانش تجویز می‌کرد. به دلیل اثر موفقیت‌آمیز آن، این تنتور امروزه نیز با عنوان (Tinctura Cardui Mariae Rademacher) در فهرست فارماکوپه وجود دارد.
• در طب سنتی چینی خارمریم برای رفع حرارت و دفع سموم بدن استفاده می‌شود.

شاهتره

شاهتره یک گیاه یک ساله و علفی از خانواده Fumariaceae است و ارتفاع آن به ۳۰ تا ۷۰ سانتی‌متر می‌رسد. منشأ شاهتره مراکش و شبه جزیره ایبری است. پراکندگی شاهتره در آسیا، اروپا و آفریقا است؛ این گیاه در بخش بزرگی از هند تا ارتفاع ۲۴۳۸ متری هیمالیا، بلوچستان، افغانستان، ایران و مغولستان توزیع می شود. در زبان عربی به آن šāhtaraj و در زبان هندی Shahtrah یا Pitpapra می‌گویند.

نام تجاری گیاه:

Fumitory

نام علمی گیاه;

.Fumaria officinalis L

بهبود عملکرد مغز

با استفاده از مدل های رفتاری مختلف، عصاره اتانولی (۵۰ درصد حجمی/ حجمی) شاهتره در دوزهای ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ (میلی گرم بر کیلوگرم) به منظور تشخیص فعالیت نوروفارماکولوژی (بررسی تأثیر دارو ها و مواد شیمیایی بر مغز)، فعالیت ضدافسردگی و اثرات کلی بر سیستم عصبی مرکزی مورد بررسی قرار گرفت.

ضد میکروب

گیاه شاهتره فعالیت ضدباکتریایی در برابر ۶ گونه‌ی باکتریایی بیماریزا متعلق به خانواده انتروباکتریاسه دارد. بنابر نتایج مطالعه انجام شده، کلبسیلا پنومونیه (Klebsiella pneumonia) حساس‌ترین و سالمونلا تیفی‌موریوم (Salmonella typhimurium) و اشرشیاکلی (Escherichia coli) مقاوم‌ترین باکتری‌ها در برابر اثر ضدباکتریایی عصاره شاهتره بودند.

ضد سرطان

در سال ۲۰۱۱ مطالعه ای با هدف بررسی اثر محافظت کننده شیمایی شاهتره در برابر سلول‌های سرطانی شده کبد با N- نیتروزو دی اتیل آمین و کربن تتراکلراید در رت‌های نژاد ویستار انجام و نتایج آن در مجله Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine منتشر شد. در طول مطالعه عصاره شاهتره در دوزهای ۲۰۰ و ۴۰۰ (میلی گرم بر کیلوگرم) به صورت خوراکی روزانه یک مرتبه به نمونه‌های آزمایشی داده شد. در پایان هفته بیستم، وزن بدن، وزن کبد، وزن نسبی کبد و درصد نشانگر‌های سرطان کبد مانند سطوح آنزیم‌های کبدی و سطوح بیلی‌روبین کل اندازه‌گیری شدند.

افزایش ترشح صفرا

 گونه دارويي شاهتره داراي خاصيت صفرابر مي‌باشد. آلكالوييد موجود در شاهتره نه تنها باعث افزايش ترشح صفرا مي‌گردد بلكه در مواقع افزايش پاتولوژيك صفرا باعث كاهش ترشح آن مي‌شود. آلكالوييدهاي ايزوكينوليني در اثرات ضداسپاسم گياه بر روي كيسه صفرا، مجاري صفراوي و دستگاه گوارش سهيم مي‌باشند. سيناميك اسيد موجود در شاهتره اثر صفراآوري دارد. بنابر مطالعه‌ای دیگر عصاره شاهتره تجمع سنگ‌های صفرا را در موش مهار کرد.

ترمیم و جلوگیری از پیری پوست

در سال ۲۰۱۱ مطالعه‌ای با هدف بررسی اثر عصاره الکلی شاهتره بر اگزمای دست انجام و نتایج آن در مجله Iranian Red Crescent Medical Journal منتشر شد. در یک مطالعه تصادفی، ۴۴ بیمار مبتلا به اگزمای دست به طور تصادفی کرم حاوی ۴ درصد شاهتره یا کرم فاقد ترکیبات مؤثر را ۲ بار در روز به مدت ۴ هفته استفاده کردند.

تسکین زخم معده

ژل موکوس (مخاط) چسبیده به سطح موکوسی معده، اپیتلیوم زیرین را در برابر اسید، پپسین و عوامل نکروز کننده از قبیل اتانول و اندومتاسین محافظت می‌کند. محافظت سلولی ایجاد شده با عصاره آبی شاهتره ممکن است به دلیل فعل و انفعال با لایه موکوس چسبیده به معده باشد.

بهبود عملکرد عصبی – شناختی

عصاره اتانولی ۵۰ درصد شاهتره برای اثرات احتمالی تعدیل‌کننده عملکرد شناختی در رت‌های آلبومین بالغ مورد ارزیابی قرارگرفت. شاهتره کاهش وابسته به دوز در فعالیت استیل کولین استراز مغز، افزایش تراکم گیرنده های موسکارینی و همچنین مواردی مثل اثرات مفید بر وضعیت آنتی‌اکسیدانی مغز را نشان داد. همچنین اثرات مفید شبه نوتروپیک بر عملکردهای شناختی داشت.

شاهتره در طب سنتی

به طور سنتی شاهتره دارای خواص ضد سوءهاضمه، تصفیه‌کننده خون، قطع‌کننده جریان قاعدگی، ادرارآور، و آرام‌بخش است. همچنین برای درمان گرفتگی عضلات شکم، اسهال، تب، اختلالات خونی و عفونت توبرکلوزیس استفاده می‌شود. جوشانده ساقه و برگ شاهتره به عنوان یک نیروزا (تونیک)، ضدانگل و ملین و همچنین در مواردی مثل ابتلا به سفلیس، جذام، یبوست و زردی استفاده می‌شود. از خمیر برگ شاهتره به صورت ضماد برای درمان سردرد استفاده می‌شود. از جوشانده و دمنوش این گیاه برای درمان گواتر استفاده می‌شود. در طب یونانی شاهتره ترکیب مهمی در بسیاری از ترکیبات تصفیه کننده خون، مانند ترکیب “معجون مصفای خون” است. در هند برای درمان تب و آنفلوآنزا، مشکلات کبدی و عفونت باکتریایی پوست استفاده می‌شود.

کاسنی

نام تجاری گیاه: 

Chicory

نام علمی گیاه:

.Cichorium pumilum Jacq

کاسنی یک گیاه چند ساله است که منشأ آن اروپا، هند و مصر است؛ به عنوان یک علف هرز در آب و هوای معتدل رشد می کند و در شمال اروپا به طور گسترده کشت می شود. ۵۰۰۰ سال پیش به عنوان یک گیاه دارویی توسط مصریان پرورش داده شد. کاسنی در دهه ۱۷۰۰ میلادی از اروپا به آمریکای شمالی برده شد. واژه کاسنی (chicoree)، یک کلمه فرانسوی است که به انگلیسی (chicory) نوشته می شود. همچنین ممکن است از کلمه مصری (Ctchorium) نیز گرفته شده باشد. یونان و رومیان باستان از کاسنی به عنوان سبزی و در انواع سالادها استفاده می کردند. در اوایل قرن ۱۷ میلادی کشت کاسنی به عنوان خوراک حیوانات در شمال اروپا آغاز شد.

کاهش التهاب مفاصل

به طور سنتی کاسنی برای درمان آرتریت استفاده شده است و مطالعات نشان داده‌اند که کاسنی ویژگی‌های ضدالتهابی قابل توجهی دارد و به همین دلیل است که برای کاهش درد در شرایطی مانند استئوآرتریت کاربرد دارد. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، ۷۰ درصد از افراد شرکت کننده در آزمایش که تحت درمان با کاسنی بودند، بهبود قابل‌توجهی را در میزان درد مرتبط با بیماری استئوآرتریت گزارش کردند. همچنین کاسنی می‌تواند به عنوان یک عامل ضدالتهاب کلی برای انواع درد، دردهای ماهیچه‌ای و دردهای مفصلی با منشأ التهاب استفاده شود.

رفع یبوست

اینولین موجود در کاسنی نقش فیبر طبیعی را دارد. فیبر به حرکات روده ای کمک می کند ، حرکات دودی (پریستالتیسم) روده را بهبود و ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد که باعث می شود عمل هضم به طور کلی بهبود یابد و یبوست به میزان زیادی کاهش یابد.

ادرارآور

عصاره ریشه کاسنی اغلب به عنوان یک عامل ادرارآور استفاده می‌شود. ادرار کردن مداوم و در دفعات سالم می‌تواند به حذف سموم که بدن در کبد و کلیه‌ها ذخیره می‌کند، کمک کند و از ایجاد بیماری‌های خطرناک ناشی از تجمع سموم در بدن جلوگیری کند. همچنین تکرر ادرار می‌تواند آب اضافی در بدن را حذف کند و حتی چربی را کاهش دهد؛ چراکه ۴ درصد از ادرار معمولا رسوبات چربی است که در غیر اینصورت می‌تواند در جایی دیگر از بدن ذخیره شود.

بهبود عملکرد کبد

در یک آزمایش بالینی بر روی بیماران مبتلا به سیروز کبدی، دارویLiv-52 سطوح سرمی آنزیم‌های کبدی، آلانین‌آمینو‌ترانسفراز و آسپارتات‌آمینو‌ترانسفراز، را کاهش داد؛Liv-52 دارای عملکرد محافظت کبدی است و پیشرفت سیروز را متوقف و از آسیب بیشتر کبد جلوگیری می‌کند. کاسنی، یکی از ترکیبات کلیدی در فرمولاسیون این دارو است.

ضد درد

ویژگی‌های ضد درد لاکتوسین و مشتقات آن شامل لاکتوکوپریکین و ۱۱بتا، ۱۳-دی هیدرولاکتوسین، ترکیبات ایجاد کننده طعم تلخ در کاسنی، در موش مورد آزمایش قرار گرفتند. به این منظور از دو آزمون رفتاری ارزیابی درد (hot plate و tail-flick) استفاده شد. در روش hot plate هر سه ترکیب اثر ضد درد داشتند که لاکتوکوپریکین قوی‌ترین اثر را داشت.

ضد آلرژی

عصاره آبی کاسنی واکنش‌های آلرژیکِ سریع را که به واسطه ماست سل‌ها ایجاد می‌شود، مهار کرد. این عصاره شوک آنافیلاکتیک (شوک ناشی از آلرژی) را، در روش وابسته به دوز، در موش محدود کرد. همچنین پس از درمان با عصاره کاسنی، “سطوح هیستامین پلاسما” و “میزان هیستامین رها شده از ماست سل‌های ناحیه صفاق” که از شاخص های واکنش آلرژی‌اند، در رت به طور قابل توجه کاهش یافتند.

حفظ سلامت دهان و دندان

فعالیت ضد باکتری عصاره غنی از ارگانیک‌اسید کاسنی بر علیه باکتری‌های بیماری‌زای دهانی مورد آزمایش قرار گرفت. ارگانیک‌اسیدهایی مانند اگزالیک اسید، سوکسینیک اسید، کوئینیک اسید و شیکیمیک اسید تشکیل بیوفیلم (یکی از روش های باکتری برای زنده ماندن در محیط‌های مختلف) و چسبندگی باکتری به سلول‌ها را کاهش دادند؛ البته میزان اثر هر کدام متفاوت بود.

تقویت سیستم ایمنی بدن

کاسنی حاوی تعدادی ترکیبات مفیدی است که آن را به یک تقویت‌کننده قوی سیستم ایمنی تبدیل می‌کند. کاسنی اثرات ضدباکتریایی بر تعدادی از گونه های خطرناک باکتریایی دارد. ترکیبات پلی فنولی موجود در کاسنی اثر مفید بر سیستم ایمنی دارند. همچنین فیتوکمیکال های موجود در کاسنی عملکرد آنتی اکسیدانی دارند که شانس ابتلا به تعدادی از بیماری ها مانند بیماری قلبی و سرطان را کاهش می‌دهد. براساس مطالعه انجام شده عصاره برگ کاسنی فعالیت متوسطی برعلیه باکتری سالمونلا تیفی (S. typhi)، باکتری مقاوم به چند دارو، نشان داد.